Astaksantyna
< Lista składników
Astaksantyna jest barwnikiem występującym naturalnie w przyrodzie. Nadaje pomarańczowy, różowy i czerwony kolor między innymi morskim zwierzętom, takim jak krewetki, pstrąg tęczowy i łosoś. Astaksantyna w naturalnym środowisku syntetyzowana jest przez rośliny, bakterie oraz mikroalgi. Za magazynowanie największej ilości astaksantyny uważany jest gatunek mikroalg Haematococcus pluvialis.
Chemicznie astaksantyna należy do grupy związków zwanych karotenoidami z grupy ksantofili. Posiada więc wiele podobnych działań do związków takich jak zeaksantyna, luteina i β-karoten. To, co ją wyróżnia to fakt, że jest bardziej bioaktywna od podanych substancji. Źródła podają, że jej aktywność antyoksydacyjna jest nawet 10 razy wyższa od β-karotenu i 100 razy wyższa od witaminy E. Dodatkowo, astaksantyna w odróżnieniu do większości przeciwutleniaczy, znajduje się na całej szerokości błony komórkowej, w efekcie czego może ją skutecznie chronić przed wolnymi rodnikami.
Obecnie astaksantyna jest najczęściej wykorzystywana w przemyśle spożywczym, ale prowadzi się nad nią coraz więcej badań z uwagi na jej potencjalne, wielokierunkowe działanie farmakologiczne. Szczególnie badane są jej właściwości przeciwnowotworowe, przeciwcukrzycowe, przeciwzapalne, antyoksydacyjne, a do tego neuroprotekcyjne, ochronne na układ sercowo naczyniowy, oczy i skórę.
Bezpieczne dawki
Astaksantyna pobierana z mikroalg H. pluvialis została zatwierdzona do stosowania w suplementach diety na terenie Europy, Japonii oraz USA. Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 0.034mg astakantyny na kilogram masy ciała, czyli w przybliżeniu dla dorosłej osoby ważącej 70 kg wynosi 2.38 mg. Agencja Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła, że spożywanie astaksantyny pochodzącej z H. pluralis w dawkach do 12mg dziennie i 24 mg dziennie do 30 dni jest bezpieczne.
Dla najlepszego wchłaniania astaksantyny warto zadbać o to, żeby przyjmować ją w formie olejowej. Spożywanie jej łącznie z tłuszczami pokarmowymi również wspomaga jej biodostępność.
Układ odpornościowy
Astaksantyna pozwala również na wzmacnianie układu odpornościowego. Wykazano, że już po 8 tygodniach suplementacji astaksanyny, wzrosła zarówno komórkowa, jak i humoralna odpowiedź immunologiczna.
Działanie antyoksydacyjne
Stres oksydacyjny, czyli brak równowagi pomiędzy antyoksydantami i oksydantami może powodować wiele chorób. Wykazano, że astaksantyna posiada duże zdolności przeciwutleniające, silniejsze od witaminy C, E czy β-karotenu. Właściwość tą wykorzystuje się w badaniach w kierunku chorób skóry oraz degeneracyjnych. Astaksantyna posiada również zdolność do przekraczania bariery krew-mózg. Daje to możliwości chronienia mózgu przed stresem oksydacyjnym.
Działanie antyoksydacyjne astaksantyny znalazło również zastosowanie w procesie regeneracji mięśni, co może być pomocne dla osób wykazujących dużą aktywność fizyczną. Wykazano, że wspomaga ona procesy metaboliczne w mięśniach, co może zostać wykorzystane w preparatach na sarkoenię.
Wolne rodniki odpowiadają też za powstawanie wielu schorzeń oczu, takich jak retinopatia, stany zapalne czy wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Astaksantyna dzięki działaniu przeciwutleniającym może wymiatać wolne rodniki chroniąc tym samym oczy przed powikłaniami stresu oksydacyjnego.
Pojawiają się również badania w kierunku zastosowania astaksantyny u osób, które zachorowały na COVID-19. W wyniku infekcji wirusa Sars-CoV-2 rozwija się stan zapalny w płucach. Bada się astaksantynę z uwagi na jej działanie immunomodulujące oraz przeciwzapalne. Potencjalnie mogłaby odnaleźć zastosowanie w hamowaniu powstającej na skutek infekcji burzy cytokinowej i zmniejszać ryzyko ostrego przejścia COVID-19.
Skóra
Astaksantyna posiada przebadane działanie w kierunku supresji hiperpigmentacji, syntezy melaniny, hamowania powstawania zmarszczek i fotostarzenia się skóry. Powyższe efekty powstają w wyniku komórkowych oraz molekularnych mechanizmów działania astaksantyny takich jak regulacja działania antyoksydacyjnego, właściwości przeciwzapalnych, modulacja odpowiedzi układu odpornościowego oraz mechanizmów naprawy DNA.
Wykazano, że astaksantyna posiada zdolność do hamowania produkcji mediatorów reakcji zapalnej w ludzkich keratynocytach. Keratynocyty odgrywają kluczową rolę w fotouszkodzeniach skóry po ekspozycji na promieniowanie UV – uwalniają czynniki prozapalne. Dzięki zastosowaniu terapii z astaksantyną zaobserwowano, że skutecznie obniża ona ilość uwalnianego reaktywnego azotu, cyklooksygenazy-2 (COX-2) oraz prostaglandyn E2. Powyższe właściwości są wykorzystywane w badaniach leków na łuszczycę, atopowe zapalenie skóry, a nawet przeciwko nowotworom skóry.
Do innych korzystnych działań astaksantyny zalicza się również zdolność do zwiększania ilości kolagenu w ludzkich fibroblastach. Wykazano, że po 12 tygodniach suplementacji astaksantyny oraz kolagenu poprawia się elastyczność oraz spójność ludzkiej skóry.
Astaksantyna dobrze się sprawdza również przy korekcji zmarszczek, ograniczeniu uwalnianiu wody przez naskórek, poprawieniu nawilżenia skóry oraz regulacji poziomu wydzielanego sebum.
Źródła:
- Davinelli, S., Nielsen, M. E., & Scapagnini, G. (2018). Astaxanthin in Skin Health, Repair, and Disease: A Comprehensive Review. Nutrients, 10(4), 522. https://doi.org/10.3390/nu10040522
- Chang, M. X., & Xiong, F. (2020). Astaxanthin and its Effects in Inflammatory Responses and Inflammation-Associated Diseases: Recent Advances and Future Directions. Molecules (Basel, Switzerland), 25(22), 5342. https://doi.org/10.3390/molecules25225342
- Stachowiak, B., & Szulc, P. (2021). Astaxanthin for the Food Industry. Molecules (Basel, Switzerland), 26(9), 2666. https://doi.org/10.3390/molecules26092666
- Wu, L., Mo, W., Feng, J., Li, J., Yu, Q., Li, S., Zhang, J., Chen, K., Ji, J., Dai, W., Wu, J., Xu, X., Mao, Y., & Guo, C. (2020). Astaxanthin attenuates hepatic damage and mitochondrial dysfunction in non-alcoholic fatty liver disease by up-regulating the FGF21/PGC-1α British journal of pharmacology, 177(16), 3760–3777. https://doi.org/10.1111/bph.15099
- Ito, N., Seki, S., & Ueda, F. (2018). The Protective Role of Astaxanthin for UV-Induced Skin Deterioration in Healthy People-A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. Nutrients, 10(7), 817. https://doi.org/10.3390/nu10070817
- Nishida, Y., Nawaz, A., Hecht, K., & Tobe, K. (2021). Astaxanthin as a Novel Mitochondrial Regulator: A New Aspect of Carotenoids, beyond Antioxidants. Nutrients, 14(1), 107. https://doi.org/10.3390/nu14010107
- Lima, S., Freire, M., Oliveira, V., Solisio, C., Converti, A., & de Lima, Á. (2021). Astaxanthin Delivery Systems for Skin Application: A Review. Marine drugs, 19(9), 511. https://doi.org/10.3390/md19090511
- Wong, S. K., Ima-Nirwana, S., & Chin, K. Y. (2020). Effects of astaxanthin on the protection of muscle health (Review). Experimental and therapeutic medicine, 20(4), 2941–2952. https://doi.org/10.3892/etm.2020.9075