1. Miażdżyca: Wróg numer 1. Jak uchronić swoje tętnice przed miażdżycą? Profilaktyka, leczenie i porady

Miażdżyca, często nazywana cichym zabójcą, to przewlekła choroba tętnic, która prowadzi do stopniowego zwężania, a w końcu całkowitego zablokowania światła naczynia krwionośnego. Przyczyną tego stanu są zmiany miażdżycowe, czyli blaszki miażdżycowe, które odkładają się w ścianach tętnic. Blaszki te składają się z cholesterolu, wapnia i innych substancji. Z czasem blaszki miażdżycowe powiększają się, co utrudnia przepływ krwi. W efekcie dochodzi do niedotlenienia tkanek i narządów, a to z kolei prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych. Miażdżyca jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów na świecie. Nieleczona prowadzi do poważnych powikłań, takich jak zawał serca czy udar mózgu. Wczesne rozpoznanie i odpowiednia profilaktyka to klucz do zachowania zdrowia.

2. Przyczyny miażdżycy

Miażdżyca rozwija się latami, a jej przyczyny są złożone. Na rozwój miażdżycy wpływają zarówno czynniki genetyczne,jak i styl życia. Do głównych czynników ryzyka miażdżycy zalicza się:

• Wysoki poziom cholesterolu LDL: Cholesterol LDL to „zły” cholesterol, który odkłada się w ścianach tętnic.
• Nadciśnienie tętnicze: Wysokie ciśnienie krwi uszkadza ściany tętnic, co ułatwia odkładanie się blaszek miażdżycowych.
• Cukrzyca: Cukrzyca zwiększa ryzyko miażdżycy nawet 2-3 krotnie.
• Palenie tytoniu: Palenie papierosów uszkadza naczynia krwionośne i zwiększa ryzyko miażdżycy.
• Otyłość: Nadwaga i otyłość to czynniki ryzyka miażdżycy.
• Brak aktywności fizycznej: Siedzący tryb życia zwiększa ryzyko rozwoju miażdżycy.
• Niezdrowa dieta: Dieta bogata w tłuszcze nasycone i cholesterol sprzyja rozwojowi miażdżycy.
• Wiek: Ryzyko miażdżycy wzrasta z wiekiem.
• Płeć: Mężczyźni są bardziej narażeni na miażdżycę niż kobiety, zwłaszcza przed menopauzą.
• Czynniki genetyczne: Niektóre osoby mają genetyczne predyspozycje do miażdżycy.

3. Objawy miażdżycy

Miażdżyca przez wiele lat może przebiegać bezobjawowo. Pierwsze objawy pojawiają się dopiero wtedy, gdy tętnice są już znacznie zwężone. Objawy miażdżycy zależą od tego, które tętnice zostały zajęte. Najczęściej występują:

• Dławica piersiowa: Ból w klatce piersiowej, który pojawia się podczas wysiłku i ustępuje po odpoczynku.
• Zawał serca: Nagły, silny ból w klatce piersiowej, który może promieniować do lewej ręki, żuchwy lub pleców.
• Udar mózgu: Nagłe osłabienie lub porażenie jednej strony ciała, trudności z mówieniem lub widzeniem.
• Chromanie przestankowe: Ból nóg, który pojawia się podczas chodzenia i ustępuje po odpoczynku.
• Zespół tętnic krezkowych: Ból brzucha po jedzeniu, nudności, wymioty, utrata masy ciała.

4. Diagnostyka miażdżycy

Wczesne rozpoznanie miażdżycy jest bardzo ważne, ponieważ pozwala na wdrożenie odpowiedniego leczenia i uniknięcie poważnych powikłań. Aby rozpoznać miażdżycę, lekarz może zlecić następujące badania:

• Badanie poziomu cholesterolu: Oznaczenie poziomu cholesterolu całkowitego, LDL i HDL.
• Badanie poziomu trójglicerydów: Trójglicerydy to inne tłuszcze, które mogą zwiększać ryzyko miażdżycy.
• Test wysiłkowy: Ocena pracy serca podczas wysiłku.
• EKG: Elektrokardiogram, czyli zapis pracy serca.
• USG Doppler tętnic: Badanie, które pozwala ocenić przepływ krwi w tętnicach.
• Angiografia: Badanie, które pozwala zobrazować tętnice.

5. Leczenie miażdżycy

Leczenie miażdżycy zależy od stopnia zaawansowania choroby i objawów. W większości przypadków leczenie miażdżycy polega na zmianie stylu życia, stosowaniu leków i, w niektórych przypadkach, na zabiegach inwazyjnych.

Zmiana stylu życia

• Dieta: Zalecana jest dieta śródziemnomorska, bogata w warzywa, owoce, ryby i oliwę z oliwek. Należy ograniczyć spożycie tłuszczów nasyconych, cholesterolu i soli.
• Aktywność fizyczna: Regularna aktywność fizyczna pomaga obniżyć poziom cholesterolu i ciśnienia krwi.
• Rzucenie palenia: Palenie papierosów jest jednym z głównych czynników ryzyka miażdżycy.
• Utrzymanie prawidłowej masy ciała: Nadwaga i otyłość zwiększają ryzyko miażdżycy.

Leki 

W leczeniu miażdżycy stosuje się różne leki, w zależności od potrzeb pacjenta. Najczęściej stosowane leki to:

• Leki obniżające poziom cholesterolu: statyny, fibraty, pochodne kwasu nikotynowego, żywice jonowymienne.  
• Leki rozrzedzające krew
• Leki, które obniżają ciśnienie krwi.

Zabiegi inwazyjne

W niektórych przypadkach, gdy tętnice są bardzo zwężone, konieczne jest wykonanie zabiegu inwazyjnego. Do najczęściej stosowanych zabiegów należą:

• Angioplastyka: Zabieg, który polega na poszerzeniu zwężonej tętnicy za pomocą balonu.
• Wszczepienie stentu: Stent to metalowa siatka, która jest umieszczana w tętnicy, aby utrzymać ją otwartą.
• Operacja bypassów: Zabieg, który polega na ominięciu zwężonego odcinka tętnicy za pomocą przeszczepu naczynia krwionośnego.

6. Profilaktyka miażdżycy

Profilaktyka miażdżycy jest bardzo ważna, ponieważ pozwala na uniknięcie rozwoju choroby lub opóźnienie jej postępu. Do głównych zasad profilaktyki miażdżycy należą:

• Zdrowa dieta: Dieta bogata w warzywa, owoce, ryby i oliwę z oliwek. Należy ograniczyć spożycie tłuszczów nasyconych, cholesterolu i soli.
• Regularna aktywność fizyczna: Ćwiczenia fizyczne przez co najmniej 30 minut dziennie.
• Rzucenie palenia: Palenie papierosów jest jednym z głównych czynników ryzyka miażdżycy.
• Utrzymanie prawidłowej masy ciała: Nadwaga i otyłość zwiększają ryzyko miażdżycy.
• Kontrola poziomu cholesterolu: Regularne badanie poziomu cholesterolu i trójglicerydów.
• Kontrola ciśnienia krwi: Regularne mierzenie ciśnienia krwi i leczenie nadciśnienia.
• Kontrola poziomu cukru we krwi: Regularne badanie poziomu cukru we krwi i leczenie cukrzycy.

7. Warto wiedzieć

Miażdżyca to poważna choroba, która może prowadzić do wielu powikłań, takich jak zawał serca, udar mózgu, czy choroba tętnic obwodowych. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie to klucz do zachowania zdrowia i zapobiegania poważnym konsekwencjom. Warto pamiętać, że miażdżyca często rozwija się bezobjawowo, dlatego tak ważne jest regularne wykonywanie badań profilaktycznych, takich jak pomiar poziomu cholesterolu i ciśnienia krwi.

Czytaj więcej na blogu

Choroby serca i układu krążenia. Jak im zapobiec i żyć długo w zdrowiu?

Cukrzyca – objawy, rodzaje, leczenie i jak jej zapobiegać

Berberyna – co to jest i jakie ma właściwości? Naturalne wsparcie metabolizmu

AZS w różnych porach roku – jak zmienia się skóra atopowa?

Jak stres wpływa na zdrowie jelit i może przyczyniać się do wypadania włosów?

Bakterie w jelitach – jak wpływają na nasz nastrój i zdrowie psychiczne?

Objawy skórne jako wskaźnik chorób jelit

Kolagen rybi jako wsparcie dla zdrowia włosów, skóry i paznokci

Jaki lekarz zajmuje się leczeniem chorób jelit?

Bibliografia:

1. Wild, S., Roglic, G., Green, A., Sicree, R., King, H. (2004). Global prevalence of diabetes: Estimates for the year 2000 and projections for 2030. Diabetes Care, 27(5), 1047-1053.   
2. American Diabetes Association (2023). Standards of Medical Care in Diabetes. Diabetes Care, 46(Supplement_1), S1-S154.
3. Atkinson, M.A., Eisenbarth, G.S., Michels, A.W. (2014). Type 1 diabetes. The Lancet, 383(9911), 69-82.
4. DeFronzo, R.A., Ferrannini, E., Groop, L., Henry, R.R., Herman, W.H., Holst, J.J. (2015). Type 2 diabetes mellitus. Nature Reviews Disease Primers, 1(1), 15019.
5. Metzger, B.E., Gabbe, S.G., Persson, B., Buchanan, T.A., Catalano, P.A., et al. (2010). International association of diabetes and pregnancy study groups recommendations on the diagnosis and classification of hyperglycemia in pregnancy. Diabetes Care, 33(3), 676-682.   
6. Tuomilehto, J., Lindström, J., Eriksson, J.G., Valle, T.T., et al. (2001). Prevention of type 2 diabetes mellitus by changes in lifestyle among subjects with impaired glucose tolerance. New England Journal of Medicine, 344(18), 1343-1350.   
7. Beręsewicz A. i wsp.: Miażdżyca — choroba całego życia i całej populacji krajów cywilizacji zachodniej. Choroby Serca i Naczyń 2006, tom 3, nr 1, 1–6.
8. Jóźwicka M. i wsp.: Patogeneza rozwoju blaszki miażdżycowej w tętnicach szyjnych. Aktualn Neurol 2011, 11 (4), 265-273.