Autorka artykułu: mgr farm. Małgorzata Pytlik
1. Dlaczego AZS u dzieci jest coraz częstsze? Rola środowiska i stylu życia
Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dzieci to przewlekła choroba zapalna skóry, która dotyka coraz większą liczbę młodych pacjentów. Przyczyny wzrostu zachorowań są złożone i obejmują zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Współczesny styl życia odgrywa kluczową rolę w zaostrzeniu objawów AZS oraz zwiększeniu ryzyka wystąpienia tej choroby.

2. Wpływ środowiska na rozwój AZS u dzieci
Czynniki środowiskowe mają ogromny wpływ na zdrowie skóry dzieci, szczególnie w kontekście atopowego zapalenia skóry (AZS). Zanieczyszczenie powietrza, szczególnie w miastach, prowadzi do osłabienia naturalnej bariery ochronnej skóry i zwiększenia podatności na podrażnienia. Smog, pyły zawieszone i substancje chemiczne obecne w otoczeniu mogą działać drażniąco, wywołując reakcje zapalne, które nasila objawy AZS. Ponadto toksyny zawarte w powietrzu mogą powodować uszkodzenia komórek skóry, zwiększając jej wrażliwość.
Zmiany w jakości wody, zarówno pitnej, jak i używanej do kąpieli, również mają znaczący wpływ na stan skóry. Wysoka zawartość chloru w wodzie kranowej może powodować nadmierne przesuszenie skóry, co prowadzi do zwiększonego swędzenia i pękania naskórka. Dodatkowo kontakt z detergentami, chemikaliami w kosmetykach i środkami czystości często używanymi w gospodarstwach domowych może dodatkowo osłabiać naturalną barierę ochronną skóry.
Zmiany klimatyczne, takie jak wzrost temperatury i wydłużenie sezonu alergicznego, również odgrywają istotną rolę. Wysoka wilgotność sprzyja rozwojowi roztoczy i pleśni, które są częstymi alergenami nasilającymi objawy AZS. Wszystkie te czynniki podkreślają, jak ważne jest zminimalizowanie ekspozycji dzieci na szkodliwe środowisko oraz stosowanie odpowiednich produktów pielęgnacyjnych dostosowanych do wrażliwej skóry atopowej.
3. Styl życia a AZS u dzieci
Nowoczesny styl życia, charakteryzujący się zmniejszoną ekspozycją dzieci na naturalne środowisko, odgrywa istotną rolę w rosnącej liczbie przypadków atopowego zapalenia skóry (AZS). Hipoteza higieny sugeruje, że zbyt sterylne warunki życia, w tym ograniczona ekspozycja na bakterie i inne drobnoustroje we wczesnym okresie życia, mogą zaburzać rozwój układu odpornościowego. W efekcie organizm dziecka jest bardziej podatny na nadwrażliwości, takie jak AZS, alergie czy astma. Dzieci spędzające mniej czasu na świeżym powietrzu, a więcej w zamkniętych, klimatyzowanych pomieszczeniach, mają ograniczony kontakt z mikroorganizmami, co może prowadzić do nieprawidłowej modulacji układu odpornościowego.
Dieta współczesnych dzieci często jest uboga w niezbędne składniki odżywcze, takie jak kwasy omega-3, witaminy A, D i E oraz antyoksydanty. Ich niedobór negatywnie wpływa na kondycję skóry, osłabiając jej barierę ochronną i sprzyjając stanom zapalnym. Dodatkowo wysokie spożycie cukrów prostych, tłuszczów trans i żywności wysoko przetworzonej zwiększa ryzyko przewlekłych stanów zapalnych w organizmie. Te procesy zapalne mogą zaostrzać objawy AZS, w tym suchość skóry, swędzenie i zaczerwienienie.
Brak regularnej aktywności fizycznej również wpływa na pogorszenie ogólnej kondycji zdrowotnej, co pośrednio może zaostrzać choroby atopowe. Ruch na świeżym powietrzu, szczególnie w naturalnym otoczeniu, pomaga wzmacniać odporność i poprawia zdrowie skóry poprzez kontakt z różnorodnymi mikroorganizmami, które wspierają rozwój zdrowej mikrobioty skóry i jelit. Wprowadzenie zdrowszych nawyków życiowych, takich jak dieta bogata w składniki odżywcze oraz spędzanie większej ilości czasu na świeżym powietrzu, może pomóc zmniejszyć ryzyko rozwoju AZS u dzieci.

4. Jakie składniki aktywne mogą wspierać skórę atopową? Przegląd substancji
W leczeniu i pielęgnacji skóry atopowej kluczowe znaczenie mają odpowiednie składniki aktywne, które wzmacniają barierę ochronną skóry, łagodzą stany zapalne i zmniejszają uczucie swędzenia. Warto wybierać produkty zawierające sprawdzone substancje o działaniu kojącym i regenerującym, które są dedykowane wrażliwej i suchej skórze. Takie składniki nie tylko zmniejszają objawy AZS, ale także zapobiegają nawrotom i wspierają odbudowę mikrobioty skóry.
Składniki takie jak ceramidy odgrywają kluczową rolę w regeneracji bariery skórnej, przywracając jej zdolność do zatrzymywania wilgoci i ochrony przed czynnikami zewnętrznymi. Kwas hialuronowy to kolejny niezwykle istotny składnik, który głęboko nawilża skórę i poprawia jej elastyczność, zmniejszając uczucie suchości. Natomiast oleje roślinne, takie jak olej lniany, olej z wiesiołka czy olej migdałowy, dostarczają niezbędnych kwasów tłuszczowych, które pomagają odbudować naturalną warstwę lipidową naskórka.
Dodatkowo substancje o działaniu łagodzącym, takie jak alantoina, pantenol i ekstrakty z rumianku czy nagietka, skutecznie zmniejszają podrażnienia, redukując zaczerwienienie i uczucie świądu. W pielęgnacji skóry atopowej warto również uwzględnić składniki prebiotyczne i probiotyczne, które wspierają równowagę mikrobioty skóry, zmniejszając ryzyko infekcji i zaostrzeń objawów. Dzięki ich kompleksowemu działaniu możliwe jest skuteczne zarządzanie AZS i poprawa jakości życia dziecka.
Warto wybierać produkty zawierające sprawdzone substancje o działaniu kojącym i regenerującym.
Emolienty – nawilżenie i ochrona przed utratą wody
Emolienty są nieodzownym elementem codziennej pielęgnacji skóry atopowej, której naturalna bariera ochronna jest osłabiona. Produkty te nie tylko nawilżają, ale również tworzą warstwę ochronną na powierzchni skóry, ograniczając przeznaskórkową utratę wody.
- Masło shea: Bogate w witaminy A i E, masło shea działa przeciwzapalnie i regenerująco, doskonale łagodząc podrażnienia skóry atopowej.
- Gliceryna: Składnik nawilżający, który wiąże cząsteczki wody w naskórku, poprawiając jego elastyczność i miękkość.
- Olej lniany i z wiesiołka: Dzięki zawartości kwasów omega-3 i omega-6 wzmacniają lipidową barierę skóry, redukując swędzenie i uczucie suchości.
Regularne stosowanie emolientów dwa lub trzy razy dziennie pomaga utrzymać odpowiedni poziom nawilżenia i zapobiega nawrotom podrażnień.
Składniki łagodzące stany zapalne
Stany zapalne i uczucie świądu to jedne z najczęstszych objawów atopowego zapalenia skóry. Składniki łagodzące te dolegliwości przynoszą ulgę i wspierają regenerację skóry.
- Alantoina: Oprócz działania regenerującego, alantoina łagodzi mikrourazy skóry i zmniejsza podrażnienia, co sprawia, że jest idealna dla wrażliwej skóry atopowej.
- Pantenol (prowitamina B5): Skutecznie nawilża i koi, zmniejszając zaczerwienienia i przyspieszając proces gojenia ran.
Ekstrakty z rumianku, nagietka i lukrecji: Te naturalne składniki mają właściwości przeciwzapalne, antyseptyczne i łagodzące, wspomagając regenerację i poprawę kondycji skóry.
Składniki te powinny być stosowane regularnie, zwłaszcza w okresach zaostrzeń, aby zmniejszyć świąd i poprawić komfort życia.
Składniki odbudowujące barierę skórną
Odbudowa bariery ochronnej skóry jest kluczowa dla zmniejszenia podatności na podrażnienia i utrzymania zdrowej skóry.
- Ceramidy: Te naturalne lipidy są podstawowym budulcem warstwy rogowej naskórka. Ich niedobór prowadzi do suchości skóry i zwiększonej przepuszczalności dla czynników drażniących. Produkty wzbogacone o ceramidy wzmacniają barierę skórną i zapobiegają nawrotom stanów zapalnych.
- Niacynamid: Witamina B3, która nie tylko redukuje stan zapalny, ale także poprawia elastyczność skóry i zmniejsza zaczerwienienia. Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym chroni komórki przed uszkodzeniami wywołanymi stresem oksydacyjnym.
Produkty zawierające te składniki powinny być stosowane regularnie, aby poprawić kondycję skóry atopowej i wspierać jej regenerację.
Atopowe zapalenie skóry u dzieci szkolnych
Atopic Biome Symbiotyk na AZS
Substancje wspierające mikrobiotę skóry
Równowaga mikrobioty skóry jest niezwykle istotna w zapobieganiu zaostrzeniom AZS. Mikroflora skóry działa jak naturalna bariera ochronna, zapobiegając namnażaniu się patogenów.
- Probiotyki: Wspierają równowagę mikrobioty skóry, ograniczając rozwój bakterii chorobotwórczych, takich jak Staphylococcus aureus, które mogą zaostrzać stany zapalne.
- Prebiotyki (np. inulina): Stanowią pożywkę dla „dobrych” bakterii skóry, wspierając ich wzrost i działanie ochronne.
Fermenty roślinne: Naturalne ekstrakty fermentowane wzmacniają mikrobiotę skóry, poprawiając jej zdolność do obrony przed czynnikami zewnętrznymi.
Dzięki regularnemu stosowaniu substancji wspierających mikrobiotę można znacząco zmniejszyć ryzyko infekcji oraz poprawić komfort życia osób z atopowym zapaleniem skóry.

5. Warto wiedzieć!
Atopowe zapalenie skóry u dzieci staje się coraz częstszym problemem zdrowotnym, na co wpływają zarówno zmiany środowiskowe, jak i styl życia. Wprowadzenie odpowiednich nawyków pielęgnacyjnych, wspieranie mikrobioty skóry oraz stosowanie składników aktywnych, takich jak emolienty, ceramidy czy niacynamid, może znacząco poprawić kondycję skóry atopowej. Zrozumienie przyczyn i zastosowanie właściwych metod pielęgnacji pozwala nie tylko łagodzić objawy, ale także zapobiegać ich zaostrzeniom.
Czytaj więcej na blogu
AZS w różnych porach roku – jak zmienia się skóra atopowa?
Jak stres wpływa na zdrowie jelit i może przyczyniać się do wypadania włosów?
Bakterie w jelitach – jak wpływają na nasz nastrój i zdrowie psychiczne?
Objawy skórne jako wskaźnik chorób jelit
Kolagen rybi jako wsparcie dla zdrowia włosów, skóry i paznokci
Bibliografia:
- Flohr, C., Mann, J. (2014). New insights into the epidemiology of childhood atopic dermatitis. Allergy, 69(1), 3-16.
- Strachan, D.P. (1989). Hay fever, hygiene, and household size. BMJ, 299(6710), 1259-1260.
- Williams, H.C., Flohr, C. (2006). How epidemiology has challenged 3 prevailing concepts about atopic dermatitis. The Journal of Allergy and Clinical Immunology, 118(1), 209-213.
- Kim, J., Kim, B.E., Leung, D.Y.M. (2019). Pathophysiology of atopic dermatitis: Clinical implications. Allergy, Asthma & Immunology Research, 11(3), 271-279.
- Langan, S.M., Irvine, A.D., Weidinger, S. (2020). Atopic dermatitis. The Lancet, 396(10247), 345-360.
- Netting, M.J., Middleton, P.F., Makrides, M. (2014). Does maternal diet during pregnancy and lactation affect outcomes in offspring? A systematic review of food-based approaches. Nutrition, 30(11-12), 1225-1241.
- Thyssen, J.P., Silverberg, J.I. (2019). Atopic dermatitis and climate: What we know and what we need to learn. The Journal of Allergy and Clinical Immunology, 143(4), 1216-1218.
- Sanchez J, Paez B, Macias A, et al. Atopic Dermatitis Guideline. Position Paper from the Latin American Society of Allergy, Asthma and Immunology. Rev Alerg Mex. 2014;3: 178-211.
- Nowicki R, Trzeciak M, Wilkowska A i wsp. Atopowe zapalenie skóry – aktualne wytyczne terapeutyczne. Stanowisko ekspertów Sekcji Dermatologicznej Polskiego Towarzystwa Alergologicznego i Sekcji Alergologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Lekarz POZ. 2015;1: 39-52.