Autorka artykułu:  mgr farm. Małgorzata Pytlik

1. Co to jest kolagen?

Kolagen to białko strukturalne, które stanowi podstawowy budulec wielu tkanek w naszym organizmie. Jest najobficiej występującym białkiem w ciele człowieka, odpowiadając za wytrzymałość i elastyczność skóry, włosów, paznokci, stawów i kości. Pełni funkcję „kleju”, który utrzymuje komórki i tkanki razem, zapewniając im integralność i stabilność. Kolagen stanowi około 30% wszystkich białek w ludzkim organizmie, będąc kluczowym elementem tkanki łącznej, która zapewnia strukturę i wsparcie dla wielu narządów, w tym skóry, kości, stawów, mięśni i ścięgien. Z wiekiem produkcja kolagenu w organizmie spada, co prowadzi do widocznych oznak starzenia się, takich jak zmarszczki, bóle stawów i osłabienie kości.

Struktura kolagenu

Kolagen jest białkiem fibrylarnym, co oznacza, że jego cząsteczki tworzą długie, włókienkowate struktury. Każda cząsteczka kolagenu składa się z trzech łańcuchów polipeptydowych, zwanych łańcuchami alfa, które skręcają się wokół siebie, tworząc potrójną helisę. Ta unikalna struktura nadaje kolagenowi jego wytrzymałość i elastyczność.

Synteza kolagenu

Synteza kolagenu jest skomplikowanym procesem, który zachodzi w fibroblastach – komórkach tkanki łącznej. Proces ten obejmuje wiele etapów, od transkrypcji genów kodujących kolagen, przez modyfikacje posttranslacyjne, aż po tworzenie potrójnych helis i ich wydzielanie do macierzy pozakomórkowej. Wymaga to obecności witaminy C, która jest kluczowa dla hydroksylacji proliny i lizyny, aminokwasów niezbędnych do stabilizacji struktury kolagenu.

2. Dlaczego kolagen jest ważny dla naszego organizmu?

Kolagen jest kluczowy dla utrzymania zdrowia i młodego wyglądu naszej skóry, elastyczności stawów oraz wytrzymałości kości. Jako podstawowy budulec tkanki łącznej, kolagen zapewnia strukturę i wsparcie wielu narządom. Z wiekiem produkcja kolagenu w organizmie maleje, co prowadzi do pojawiania się zmarszczek, osłabienia stawów i zmniejszenia gęstości kości. Niedobór kolagenu może również wpływać na kondycję włosów i paznokci, powodując ich łamliwość i osłabienie.

Korzyści zdrowotne suplementacji kolagenu:

• Skóra: Kolagen poprawia elastyczność i nawilżenie skóry, pomagając w redukcji zmarszczek i opóźniając proces starzenia. Dzięki niemu skóra jest jędrniejsza i bardziej promienna.
• Stawy i chrząstki: Kolagen typu II jest niezbędny dla zdrowia stawów, wspiera ich elastyczność i zdolność do amortyzacji wstrząsów. Suplementacja kolagenem może zmniejszyć bóle stawów i poprawić ruchomość.
• Kości: Kolagen stanowi istotną część struktury kości, zapewniając im wytrzymałość i elastyczność. Jest także ważny dla procesu mineralizacji kości, co wspiera ich zdrowie i zapobiega osteoporozie.
• Włosy i paznokcie: Kolagen wzmacnia strukturę włosów i paznokci, zapobiegając ich łamliwości i rozdwajaniu. Suplementacja kolagenem może wspierać zdrowy wzrost włosów i mocne paznokcie.
• Mięśnie: Kolagen wspomaga regenerację i wzrost mięśni, co jest szczególnie ważne dla sportowców i osób aktywnych fizycznie.

3. Jak suplementacja kolagenem może pomóc?

Suplementacja kolagenem może przeciwdziałać naturalnemu procesowi starzenia się organizmu, wspierając zdrowie i wygląd skóry, stawów oraz kości. Warto wybierać wysokiej jakości produkty kolagenowe, które zawierają dodatkowe składniki wspomagające jego przyswajanie, takie jak witamina C. Regularne przyjmowanie kolagenu może przynieść wymierne korzyści zdrowotne i pomóc w utrzymaniu młodego, zdrowego wyglądu na dłużej.

4. Jakie są typy kolagenu?

W organizmie człowieka wyodrębniono co najmniej 28 różnych typów kolagenu. Każdy typ kolagenu pełni specyficzne funkcje i znajduje się w różnych tkankach, zapewniając im odpowiednią strukturę i wsparcie. Najważniejsze i najczęściej spotykane typy to:

• Kolagen typu I: Najbardziej obfity typ kolagenu, występujący głównie w skórze, kościach, ścięgnach i zębach. Jest kluczowy dla utrzymania jędrnej skóry i silnych kości.
• Kolagen typu II: Znajduje się głównie w chrząstce stawowej, gdzie odpowiada za elastyczność i amortyzację stawów.
• Kolagen typu III: Występuje w skórze, mięśniach i naczyniach krwionośnych, wspierając elastyczność skóry i tkanki łącznej oraz zdrowie układu krążenia.
• Kolagen typu IV: Znajduje się w błonach podstawnych, które oddzielają różne typy komórek i tkanek. Odpowiada za filtrowanie w nerkach i wsparcie strukturalne w skórze.
• Kolagen typu V: Występuje w tkankach płodowych, skórze, włosach i rogówce. Jest ważny dla tworzenia włókien kolagenowych.

5. Rodzaje kolagenu i ich znaczenie

Kolagen jest dostępny w różnych formach, a każdy rodzaj ma swoje unikalne właściwości i korzyści zdrowotne. Najbardziej popularne typy kolagenu to kolagen rybi (znany również jako morski), kolagen wołowy, kolagen wieprzowy oraz kolagen z kurczaka.

Kolagen rybi

Kolagen rybi, często określany jako morski, jest głównie źródłem kolagenu typu I, który jest kluczowy dla zdrowia skóry. Ten typ kolagenu jest bardzo podobny do kolagenu ludzkiego pod względem profilu aminokwasowego, co sprawia, że jest łatwo przyswajalny i skuteczny w poprawie elastyczności oraz nawilżenia skóry. Dzięki niskiej masie cząsteczkowej peptydów kolagen rybi charakteryzuje się wysoką biodostępnością.

Kolagen wołowy

Kolagen wołowy jest bogaty w kolagen typu II, który jest niezbędny dla zdrowia stawów. Występuje obficie w chrząstce stawowej, wspierając jej elastyczność i zdolność do amortyzacji wstrząsów. Jest to popularny wybór dla osób cierpiących na problemy ze stawami, takie jak osteoartroza.

Kolagen wieprzowy i z kurczaka

Kolagen wieprzowy i kolagen z kurczaka również zawierają kolagen typu I i typu II, jednak są mniej popularne niż kolagen rybi i wołowy. Kolagen z kurczaka jest szczególnie bogaty w kolagen typu II, co czyni go odpowiednim wyborem dla zdrowia stawów.

Kolagen liofilizowany i hydrolizowany

Kolagen dostępny jest również w różnych formach przetwórczych, takich jak kolagen liofilizowany i kolagen hydrolizowany.

• Kolagen liofilizowany: Powstaje poprzez proces zamrażania, a następnie odparowania wody, co pozwala zachować jego strukturę i właściwości. Kolagen liofilizowany zachowuje swoje naturalne właściwości, co czyni go skutecznym w regeneracji i odbudowie tkanek.

• Kolagen hydrolizowany: Jest wynikiem procesu hydrolizy, który rozbija kolagen na mniejsze peptydy kolagenowe. Te mniejsze cząsteczki są łatwiejsze do przyswojenia przez organizm, co sprawia, że kolagen hydrolizowany jest bardziej biodostępny i skuteczny. Hydrolizowany kolagen rybi jest uznawany za najlepszy ze względu na jego wysoką wchłanialność i niskie ryzyko alergii w porównaniu do kolagenu wołowego.

6. Który kolagen jest dla Ciebie najlepszy?

Dostępnych jest wiele różnych suplementów kolagenu, a każdy z nich zawiera inny typ lub mieszankę typów kolagenu. Wybór odpowiedniego suplementu zależy od indywidualnych potrzeb:

1. Dla zdrowej skóry: Kolagen typu I będzie najlepszy, ponieważ jest najobficiej występującym typem w skórze i bezpośrednio wpływa na jej jędrność i elastyczność.
2. Dla stawów i chrząstki: Kolagen typu II jest kluczowy dla zdrowia stawów, wspierając ich elastyczność i redukując dolegliwości związane z bólem stawów.
3. Dla wsparcia ogólnego zdrowia: Kolagen typu III, w połączeniu z typem I, może wspierać zdrowie skóry, mięśni i naczyń krwionośnych, zapewniając wszechstronne korzyści.

Przed rozpoczęciem przyjmowania jakichkolwiek suplementów, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, aby upewnić się, że są one bezpieczne i odpowiednie dla danej osoby.

7. Porady dotyczące wyboru odpowiedniego kolagenu

1. Określ swoje potrzeby zdrowotne: Jeśli Twoim priorytetem jest zdrowa skóra, wybierz kolagen typu I. Jeśli masz problemy ze stawami, skup się na kolagenie typu II.
2. Sprawdź skład suplementu: Upewnij się, że wybrany produkt zawiera czysty kolagen oraz dodatkowe składniki wspierające jego przyswajalność, takie jak witamina C.
3. Wybieraj produkty wysokiej jakości: Szukaj suplementów, które są przebadane klinicznie i posiadają certyfikaty jakości.

Oprócz suplementów, istnieją również inne sposoby na zwiększenie produkcji kolagenu w organizmie, takie jak:

• Dieta: Spożywanie bogatych w białko pokarmów, takich jak mięso, ryby, jajka i rośliny strączkowe, może pomóc w dostarczeniu organizmowi budulców niezbędnych do produkcji kolagenu.
• Witamina C: Witamina C jest niezbędna do produkcji kolagenu. Dobrym źródłem witaminy C są owoce cytrusowe, papryka i brokuły.
• Miedź: Miedź to kolejny minerał ważny dla produkcji kolagenu. Dobrym źródłem miedzi są orzechy, nasiona i zielone warzywa liściaste.

Warto wiedzieć!

Suplementacja kolagenem może przynieść wiele korzyści dla zdrowia i wyglądu, jednak ważne jest, aby wybierać produkty dostosowane do indywidualnych potrzeb i oczekiwań. W ten sposób można w pełni wykorzystać potencjał kolagenu i cieszyć się zdrowiem oraz pięknym wyglądem na co dzień.
Dbając o odpowiednią ilość kolagenu w organizmie, można poprawić ogólne zdrowie i wygląd, ciesząc się młodszą, bardziej promienną skórą, silniejszymi stawami i zdrowszymi kośćmi. Regularne przyjmowanie wysokiej jakości kolagenu wspiera jędrność skóry, elastyczność stawów i wytrzymałość kości, zapewniając długotrwałe korzyści zdrowotne.

Bibliografia

1. Zague V: A new view concerning the effects of collagen hydrolysate intake on skin properties. Arch Dermatol Res 2008;300(9):479–

2. Bay-Jensen A.c., et al., Biochemistry of Collagens, Laminins and Elastin (Third Edition) Structure, Function and Biomarkers: chapter 2 – Type II collagen, 2024, s. 13-22

3. Shoulders M.D., Raines R.T. Collagen Structure and Stability. Annu. Rev. Biochem. 2009; 78: 929–958.

4. Pu SY, Huang YL, Pu CM, Kang YN, Hoang KD, Chen KH, Chen C. Effects of Oral Collagen for Skin Anti-Aging: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients. 2023 Apr 26;15(9):2080. doi: 10.3390/nu15092080. PMID: 37432180; PMCID: PMC10180699.

5. Uitto J: Connective tissue biochemistry of the aging dermis. Clin Geriatr Med 1989; 5(1):127–47 

6. Exposito J.Y., Valcourt U., Lethias C.C.C. The Fibrilliar Collagen Family. Int. J. Mol. Sci. 2010; 11: 407–426.

7. García-Coronado JM, Martínez-Olvera L, Elizondo-Omaña RE, Acosta-Olivo CA, Vilchez-Cavazos F, Simental-Mendía LE, Simental-Mendía M. Effect of collagen supplementation on osteoarthritis symptoms: a meta-analysis of randomized placebo-controlled trials. Int Orthop. 2019 Mar;43(3):531-538.