1. Choroby serca i układu krążenia: Jak im zapobiec i żyć długo w zdrowiu?

Choroby serca i układu krążenia stanowią jedną z głównych przyczyn zgonów na świecie. Na szczęście, istnieje wiele sposobów, aby im zapobiec i cieszyć się długim życiem w zdrowiu. W tym artykule omówimy najważniejsze czynniki ryzyka, zasady profilaktyki oraz rolę zdrowego stylu życia w ochronie serca.

2. Czym są choroby serca i układu krążenia?

Choroby serca i układu krążenia to grupa schorzeń, które wpływają na serce i naczynia krwionośne. Najczęstsze z nich to choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu, nadciśnienie tętnicze i miażdżyca.

Choroba wieńcowa

Choroba wieńcowa jest najczęstszą przyczyną zawału serca. Powstaje, gdy tętnice wieńcowe, które dostarczają krew do serca, zwężają się lub blokują. Zwężenie tętnic wieńcowych jest najczęściej spowodowane miażdżycą, czyli odkładaniem się złogów cholesterolu w ścianach tętnic.

Zawał serca

Zawał serca występuje, gdy przepływ krwi do serca zostaje nagle przerwany, najczęściej przez zakrzep krwi. Zakrzep krwi może powstać na skutek pęknięcia blaszki miażdżycowej w tętnicy wieńcowej. Zawał serca jest stanem nagłym i wymaga natychmiastowej pomocy medycznej.

Udar mózgu

Udar mózgu jest spowodowany przerwaniem dopływu krwi do mózgu, najczęściej przez zakrzep lub pęknięcie naczynia krwionośnego. Udar mózgu może prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak niedowład, problemy z mową i pamięcią.

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze to stan, w którym ciśnienie krwi jest zbyt wysokie. Wysokie ciśnienie krwi zwiększa obciążenie serca i może prowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych. Nadciśnienie tętnicze często nie daje żadnych objawów, dlatego ważne jest regularne mierzenie ciśnienia krwi.

Miażdżyca

Miażdżyca to choroba, w której w ścianach tętnic odkładają się złogi cholesterolu i innych substancji. Złogi te mogą zwężać lub blokować tętnice, prowadząc do różnych chorób, takich jak choroba wieńcowa, zawał serca i udar mózgu.

3. Czynniki ryzyka

Istnieje wiele czynników, które zwiększają ryzyko wystąpienia chorób serca i układu krążenia. Niektóre z nich są niezależne od nas, takie jak wiek czy genetyka. Inne, takie jak styl życia, możemy kontrolować.

Czynniki, na które nie mamy wpływu:

• Wiek: Ryzyko wzrasta wraz z wiekiem.
• Płeć: Mężczyźni są bardziej narażeni na choroby serca i układu krążenia niż kobiety przed menopauzą.
• Genetyka: Jeśli w rodzinie występowały choroby serca, ryzyko jest większe.

Czynniki, które możemy kontrolować:

• Palenie tytoniu: Palenie jest jednym z największych wrogów serca. Zawarte w dymie tytoniowym substancje chemiczne uszkadzają naczynia krwionośne i zwiększają ryzyko zakrzepów.
• Nadciśnienie tętnicze: Wysokie ciśnienie krwi zwiększa obciążenie serca i może prowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych.
• Wysoki poziom cholesterolu: Zbyt wysoki poziom cholesterolu LDL (tzw. zły cholesterol) może prowadzić do tworzenia się złogów w tętnicach i miażdżycy.
• Cukrzyca: Cukrzyca zwiększa ryzyko chorób serca i układu krążenia, ponieważ uszkadza naczynia krwionośne i zwiększa ryzyko zakrzepów.
• Otyłość i nadwaga: Dodatkowe kilogramy obciążają serce i zwiększają ryzyko nadciśnienia tętniczego, cukrzycy i wysokiego poziomu cholesterolu.
• Brak aktywności fizycznej: Regularny ruch jest niezbędny dla zdrowia serca. Aktywność fizyczna pomaga utrzymać prawidłową wagę, obniża ciśnienie krwi i poziom cholesterolu oraz poprawia krążenie.
• Stres: Przewlekły stres negatywnie wpływa na serce. Stres może prowadzić do wzrostu ciśnienia krwi, zwiększenia ryzyka zakrzepów i niezdrowych nawyków, takich jak palenie tytoniu czy objadanie się.
• Niezdrowa dieta: Dieta bogata w tłuszcze nasycone i cholesterol zwiększa ryzyko chorób serca. Tłuszcze nasycone znajdują się w tłustym mięsie, wędlinach, serach i produktach przetworzonych.

4. Jak zapobiegać chorobom serca i układu krążenia?

Profilaktyka chorób serca i układu krążenia powinna być kompleksowa i obejmować zarówno zmianę stylu życia, jak i regularne badania.

Zdrowa dieta

Ogranicz tłuszcze nasycone i cholesterol: Unikaj tłustego mięsa, wędlin, serów, masła i fast foodów. Wybieraj chude mięso, ryby i drób bez skóry.

Jedz dużo warzyw i owoców: Warzywa i owoce są bogate w błonnik, witaminy i przeciwutleniacze. Staraj się jeść co najmniej 5 porcji warzyw i owoców dziennie.

Wybieraj produkty pełnoziarniste: Pieczywo pełnoziarniste, brązowy ryż i kasze są źródłem błonnika, który pomaga obniżyć poziom cholesterolu.

Spożywaj ryby: Ryby, szczególnie tłuste, takie jak łosoś, makrela i sardynki, zawierają kwasy omega-3, które są korzystne dla serca. Staraj się jeść ryby co najmniej dwa razy w tygodniu.

Ogranicz sól: Zbyt dużo soli podnosi ciśnienie krwi. Staraj się ograniczyć spożycie soli do 5 gramów dziennie. Unikaj przetworzonej żywności, która często zawiera dużo soli.

Pij dużo wody: Woda jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Staraj się pić co najmniej 8 szklanek wody dziennie.

Regularna aktywność fizyczna

Zgodnie z nowymi rekomendacjami dorośli (18-64 lata) powinni wykonywać aktywność fizyczną przez 150–300 minut tygodniowo o umiarkowanej intensywności lub 75–150 minut o dużej intensywności. Wśród dzieci i młodzieży wymaga się  średnio 60 minut dziennie aktywności o umiarkowanej lub dużej intensywności aerobowej. W przypadku osób po 65. roku życia, także osób z niepełnosprawnościami czy chorobami przewlekłymi, należy zachować ostrożność i przed podjęciem ćwiczeń skonsultować się z lekarzem.

Wybierz aktywność, która Cię cieszy, np. chodzenie, bieganie, pływanie czy jazda na rowerze.

Aktywność fizyczna pomaga utrzymać prawidłową wagę, obniża ciśnienie krwi i poziom cholesterolu oraz poprawia krążenie.

Unikaj palenia tytoniu

• Rzuć palenie jak najszybciej.
• Unikaj biernego palenia.
• Palenie tytoniu zwiększa ryzyko chorób serca i układu krążenia kilkukrotnie.

Utrzymuj prawidłową wagę

• Jeśli masz nadwagę lub otyłość, spróbuj schudnąć.
• Utrzymanie prawidłowej wagi zmniejsza obciążenie serca.

Kontroluj ciśnienie krwi i poziom cholesterolu

• Regularnie mierz ciśnienie krwi i poziom cholesterolu.
• Jeśli masz wysokie ciśnienie krwi lub poziom cholesterolu, skonsultuj się z lekarzem.
• Wczesne wykrycie i leczenie tych czynników ryzyka może zapobiec poważnym problemom.

Radź sobie ze stresem

• Naucz się technik relaksacyjnych, takich jak medytacja, joga czy głębokie oddychanie.
• Znajdź czas na odpoczynek i relaks.
• Unikaj sytuacji stresowych.

Regularne badania

• Regularnie odwiedzaj lekarza i wykonuj badania kontrolne. Wczesne wykrycie chorób serca i układu krążenia zwiększa szansę na wyleczenie.

5. Warto wiedzieć

Choroby serca i układu krążenia to poważny problem, ale możemy im zapobiec, dbając o zdrowy styl życia. Pamiętaj o regularnej aktywności fizycznej, zdrowej diecie, unikaniu palenia tytoniu, utrzymywaniu prawidłowej wagi oraz kontrolowaniu ciśnienia krwi i poziomu cholesterolu. Regularne badania pozwolą na wczesne wykrycie ewentualnych problemów i zwiększą szansę na wyleczenie.

Pamiętaj, że profilaktyka chorób serca i układu krążenia powinna być stosowana przez całe życie. Im wcześniej zaczniesz dbać o swoje serce, tym większe masz szanse na długie i zdrowe życie.

Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące swojego zdrowia, skonsultuj się z lekarzem. Lekarz może ocenić Twoje ryzyko wystąpienia chorób serca i układu krążenia oraz zalecić odpowiednie działania profilaktyczne.

Warto również pamiętać, że zdrowy styl życia to nie tylko ochrona przed chorobami serca i układu krążenia, ale także lepsze samopoczucie i więcej energii.

Czytaj więcej na blogu

Berberyna – co to jest i jakie ma właściwości? Naturalne wsparcie metabolizmu

AZS w różnych porach roku – jak zmienia się skóra atopowa?

Jak stres wpływa na zdrowie jelit i może przyczyniać się do wypadania włosów?

Bakterie w jelitach – jak wpływają na nasz nastrój i zdrowie psychiczne?

Objawy skórne jako wskaźnik chorób jelit

Kolagen rybi jako wsparcie dla zdrowia włosów, skóry i paznokci

Jaki lekarz zajmuje się leczeniem chorób jelit?

Bibliografia:

1. Wild, S., Roglic, G., Green, A., Sicree, R., King, H. (2004). Global prevalence of diabetes: Estimates for the year 2000 and projections for 2030. Diabetes Care, 27(5), 1047-1053.   
2. American Diabetes Association (2023). Standards of Medical Care in Diabetes. Diabetes Care, 46(Supplement_1), S1-S154.
3. Atkinson, M.A., Eisenbarth, G.S., Michels, A.W. (2014). Type 1 diabetes. The Lancet, 383(9911), 69-82.
4. DeFronzo, R.A., Ferrannini, E., Groop, L., Henry, R.R., Herman, W.H., Holst, J.J. (2015). Type 2 diabetes mellitus. Nature Reviews Disease Primers, 1(1), 15019.
5. Metzger, B.E., Gabbe, S.G., Persson, B., Buchanan, T.A., Catalano, P.A., et al. (2010). International association of diabetes and pregnancy study groups recommendations on the diagnosis and classification of hyperglycemia in pregnancy. Diabetes Care, 33(3), 676-682.   
6. Tuomilehto, J., Lindström, J., Eriksson, J.G., Valle, T.T., et al. (2001). Prevention of type 2 diabetes mellitus by changes in lifestyle among subjects with impaired glucose tolerance. New England Journal of Medicine, 344(18), 1343-1350.  
7. Bull F.C., Al-Ansari S.S., Biddle S. i wsp. World Health Organization 2020 guidelines on physical activity and sedentary behaviour. Br J Sports Med. 2020 Dec;54(24):1451-1462.