Autorka artykułu:  mgr farm. Małgorzata Pytlik

1. AZS w różnych porach roku – jak zmienia się skóra atopowa?

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła choroba, której objawy nasilają się lub łagodnieją w zależności od pory roku. Skóra atopowa jest szczególnie wrażliwa na zmieniające się warunki środowiskowe, co wymaga dostosowania pielęgnacji w zależności od sezonu. Warto zrozumieć, jak różne czynniki, takie jak temperatura, wilgotność powietrza czy promieniowanie UV, wpływają na suchą i wrażliwą skórę.

2. AZS zimą – suche powietrze i niska wilgotność

Zima jest szczególnie trudnym okresem dla osób z atopowym zapaleniem skóry (AZS). Warunki środowiskowe, takie jak niska temperatura, silny wiatr i suche powietrze w pomieszczeniach, znacząco osłabiają barierę ochronną skóry. W efekcie skóra atopowa staje się wyjątkowo sucha, szorstka, podatna na pękanie i swędzenie, co znacząco obniża komfort życia.

Czynniki nasilające objawy AZS zimą

1. Suchość powietrza:
   Ogrzewanie w pomieszczeniach drastycznie obniża wilgotność powietrza, co powoduje szybszą utratę wilgoci przez skórę. Długotrwałe przebywanie w takim środowisku prowadzi do nadmiernego przesuszenia skóry, które objawia się szorstkością, łuszczeniem i pękaniem naskórka.
2. Niska temperatura:
   Zimno powoduje zwężenie naczyń krwionośnych w skórze, co ogranicza dopływ składników odżywczych i tlenu do jej warstw. To z kolei zmniejsza zdolność skóry do regeneracji i naturalnego nawilżania.
3. Wiatr:
   Chłodny, suchy wiatr dodatkowo uszkadza barierę ochronną skóry, zwłaszcza jeśli nie jest odpowiednio chroniona. Kontakt skóry z suchym powietrzem nasila objawy świądu i podrażnienia.
4. Gorące kąpiele:
   Chociaż zimą gorące kąpiele są przyjemne, mogą one usuwać naturalne lipidy z powierzchni skóry, co dodatkowo pogłębia jej suchość i zwiększa ryzyko pękania.

Pielęgnacja skóry atopowej zimą

1. Bogate emolienty:
   Emolienty o gęstszej konsystencji, takie jak balsamy czy masła z ceramidami i masłem shea, tworzą na skórze ochronną warstwę lipidową, która zapobiega utracie wilgoci i wspiera regenerację naskórka. Warto stosować je kilka razy dziennie, szczególnie po kąpieli.
2. Nawilżanie powietrza:
   Nawilżacze powietrza w pomieszczeniach mogą znacząco poprawić komfort życia osób z AZS. Utrzymanie wilgotności na poziomie 40–60% pomaga zmniejszyć suchość skóry i ograniczyć objawy świądu.
3. Delikatne oczyszczanie:
   Do mycia skóry należy używać produktów pozbawionych mydła i substancji drażniących, takich jak syndety. Są one łagodniejsze i nie naruszają bariery ochronnej skóry. Kąpiel powinna być krótka, a woda letnia, aby nie dodatkowo nie wysuszać skóry.
4. Ochrona przed zimnem i wiatrem:
   Wychodząc na zewnątrz, warto chronić skórę kremami barierowymi, które zabezpieczają przed zimnem i wiatrem. Ubrania wykonane z naturalnych tkanin, takich jak bawełna, zmniejszają ryzyko podrażnień spowodowanych przez tarcie.
5. Dieta wspierająca regenerację skóry:
   Warto zadbać o dietę bogatą w kwasy omega-3, cynk, witaminę E i witaminę D, które wspierają regenerację skóry od wewnątrz i zmniejszają stany zapalne.
6. Unikanie alergenów domowych:
   Zimą spędzamy więcej czasu w zamkniętych pomieszczeniach, co zwiększa ekspozycję na roztocza, kurz i alergeny. Regularne wietrzenie i czyszczenie sypialni oraz wybór hipoalergicznych materiałów na pościel mogą zmniejszyć ryzyko zaostrzeń.

Jak wspierać regenerację skóry zimą?

Regularna i intensywna pielęgnacja jest kluczowa dla zmniejszenia dyskomfortu skóry atopowej zimą. Codzienne stosowanie odpowiednich kosmetyków, unikanie czynników drażniących i dbanie o optymalne nawilżenie powietrza w domu to podstawowe zasady ochrony suchej i atopowej skóry. Warto również wprowadzić nawyk nakładania emolientów nie tylko na twarz i dłonie, ale również na całe ciało, aby zapewnić kompleksową ochronę i nawilżenie.

Zima to czas, w którym skóra wymaga szczególnej troski, dlatego profilaktyka i systematyczne działania pielęgnacyjne mogą znacząco zmniejszyć nasilenie objawów AZS oraz poprawić komfort życia.

3. AZS wiosną – alergeny i zmiany temperatur

Wiosna to pora roku, która przynosi ulgę po zimowych mrozach, ale dla osób z atopowym zapaleniem skóry (AZS) może być wyzwaniem. Wzrost poziomu alergenów w powietrzu, takich jak pyłki drzew, traw i kwiatów, często prowadzi do zaostrzenia objawów skórnych. Zmienne temperatury oraz częstszy kontakt z alergenami środowiskowymi, takimi jak kurz i pleśń, mogą powodować nasilenie świądu, zaczerwienienia i podrażnień.

Czynniki nasilające objawy AZS wiosną

1. Pyłki i alergeny zewnętrzne:
   Wiosną poziom pyłków w powietrzu jest szczególnie wysoki, co stanowi istotne wyzwanie dla osób z alergiami i AZS. Kontakt skóry z alergenami prowadzi do nadmiernej reakcji układu immunologicznego, co objawia się świądem, suchością i stanem zapalnym.
2. Zmienne temperatury:
   Wiosną występują częste zmiany temperatury, od chłodnych poranków po cieplejsze popołudnia. Taka amplituda może podrażniać wrażliwą, atopową skórę, która jest szczególnie podatna na przesuszenie i uszkodzenia.
3. Kurz i pleśń:
   Wiosenne porządki mogą zwiększyć kontakt z kurzem, roztoczami i zarodnikami pleśni, które są kolejnymi czynnikami zaostrzającymi objawy AZS.
4. Większa ekspozycja na słońce:
   Choć umiarkowane promieniowanie UV może działać korzystnie, nadmierna ekspozycja na słońce może przesuszać skórę, co dodatkowo zwiększa jej wrażliwość.

Jak dbać o skórę atopową wiosną?

1. Ochrona przed alergenami:
   Warto ograniczyć ekspozycję na pyłki poprzez stosowanie barier ochronnych w postaci kremów emolientowych, które tworzą warstwę zabezpieczającą skórę. Unikanie długiego przebywania na zewnątrz w godzinach największego pylenia, zwłaszcza rano i wieczorem, może również pomóc w zmniejszeniu objawów.
2. Nawilżanie skóry:
   Skóra atopowa wymaga intensywnego nawilżenia wiosną, kiedy zmienne warunki mogą prowadzić do przesuszenia. Kosmetyki z pantenolem, alantoiną lub kwasem hialuronowym pomagają utrzymać optymalny poziom nawilżenia i łagodzą podrażnienia.
3. Delikatne oczyszczanie:
   Mycie skóry delikatnymi preparatami bez mydła i substancji drażniących pomaga usunąć pyłki i kurz, jednocześnie nie naruszając bariery ochronnej skóry.
4. Ochrona przeciwsłoneczna:
   Warto stosować kremy z filtrem UV dostosowane do wrażliwej skóry atopowej, aby zapobiec przesuszeniu i podrażnieniom spowodowanym przez promieniowanie słoneczne.
5. Unikanie alergenów domowych:
   Regularne sprzątanie, pranie pościeli w wysokiej temperaturze i stosowanie pokrowców antyalergicznych może pomóc ograniczyć kontakt z roztoczami i kurzem.
6. Odzież odpowiednia do zmiennej pogody:
   Ubieranie się „na cebulkę” pomaga uniknąć przegrzewania lub wychłodzenia skóry, które mogą powodować podrażnienia.

Dieta wspierająca kondycję skóry wiosną

Wiosna to dobry czas na wzbogacenie diety w produkty przeciwzapalne, które wspierają regenerację skóry atopowej. Owoce i warzywa bogate w antyoksydanty (np. jagody, szpinak, brokuły), kwasy tłuszczowe omega-3 (znajdujące się w rybach, orzechach i nasionach chia) oraz witaminy A, E i D pomagają poprawić stan skóry i zmniejszyć nasilenie stanów zapalnych.

4. AZS latem – słońce, pot i wysoka temperatura

Lato to czas, kiedy osoby z atopowym zapaleniem skóry (AZS) mogą doświadczyć zarówno poprawy, jak i zaostrzenia objawów w zależności od czynników środowiskowych i codziennych nawyków. Umiarkowane promieniowanie UV ma działanie przeciwzapalne, co u niektórych osób może zmniejszyć intensywność objawów AZS. Jednak wysoka temperatura, pot, wilgotność i nieodpowiednia pielęgnacja mogą prowadzić do podrażnień, infekcji i pogorszenia stanu skóry.

Czynniki nasilające objawy AZS latem

1. Pot i wilgoć:
   Wysoka temperatura latem powoduje zwiększone pocenie się, co może podrażniać wrażliwą, atopową skórę. Pot zmienia pH skóry, co osłabia jej naturalną barierę ochronną. Dodatkowo, wilgotne środowisko sprzyja namnażaniu bakterii i grzybów, które mogą wywoływać infekcje, szczególnie w miejscach zgięć skóry, takich jak zgięcia łokci czy kolan.
2. Promieniowanie UV:
   Umiarkowana ekspozycja na słońce może mieć działanie korzystne, zmniejszając stan zapalny skóry. Jednak nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV prowadzi do przesuszenia skóry, uszkodzeń naskórka i zaostrzenia objawów AZS. U osób z atopową skórą bariera ochronna jest już osłabiona, co czyni ją bardziej podatną na szkodliwe działanie promieni słonecznych.
3. Chlorowana woda:
   Częste kąpiele w basenie mogą wysuszać skórę ze względu na obecność chloru. To prowadzi do zwiększonego podrażnienia i nasilenia objawów suchości skóry.

Jak dbać o skórę atopową latem?

1. Odpowiednie nawilżanie:
   Latem warto stosować lekkie, szybko wchłaniające się emolienty, które nawilżają skórę bez pozostawiania tłustej warstwy. Produkty zawierające kwas hialuronowy, alantoinę czy glicerynę doskonale nawilżają skórę, a jednocześnie zapobiegają jej przesuszeniu.
2. Częste oczyszczanie skóry:
   Po intensywnym poceniu się należy spłukiwać pot wodą i delikatnymi kosmetykami myjącymi pozbawionymi mydła i siarczanów (SLS). Pozwala to usunąć sól i inne drażniące substancje, które mogą powodować świąd i pieczenie.
3. Ochrona przeciwsłoneczna:
   Skóra atopowa wymaga ochrony przed promieniowaniem UV. Warto stosować filtry mineralne o SPF 30 lub wyższym, które są bezpieczne dla wrażliwej skóry. Kremy przeciwsłoneczne powinny być wolne od substancji zapachowych i alkoholu, aby minimalizować ryzyko podrażnień.
4. Unikanie długiego przebywania na słońcu:
   Ważne jest ograniczenie czasu spędzanego w pełnym słońcu, szczególnie w godzinach szczytu promieniowania (10:00–16:00). Noszenie lekkiej, przewiewnej odzieży z naturalnych materiałów, takich jak bawełna lub len, może dodatkowo chronić skórę.
5. Unikanie alergenów środowiskowych:
   Latem zwiększa się ekspozycja na alergeny, takie jak pyłki czy kurz. Regularne mycie skóry i włosów oraz zmiana ubrań po przebywaniu na zewnątrz mogą pomóc w zmniejszeniu kontaktu z potencjalnymi wyzwalaczami.
6. Regeneracja po kąpieli w basenie:
   Po kąpieli w chlorowanej wodzie należy dokładnie opłukać skórę letnią wodą i zastosować emolienty regenerujące. Produkty z dodatkiem ceramidów pomagają odbudować naturalną barierę skóry.

Dieta wspierająca kondycję skóry latem

Dieta bogata w antyoksydanty i nawilżające produkty może wspierać zdrowie skóry atopowej. Warzywa i owoce o wysokiej zawartości wody, takie jak ogórki, arbuz czy pomidory, pomagają utrzymać odpowiedni poziom nawodnienia. Kwasy omega-3, obecne w rybach, orzechach i nasionach, działają przeciwzapalnie, wspierając regenerację skóry. Warto również unikać produktów, które mogą nasilać stany zapalne, takich jak wysoko przetworzone jedzenie i nadmiar cukru.

Jakie składniki stosować w pielęgnacji letniej?

1. Pantenol i alantoina: Łagodzą podrażnienia i przyspieszają regenerację skóry uszkodzonej przez słońce lub pot.
2. Ceramidy: Wzmacniają barierę ochronną skóry i zapobiegają utracie wilgoci.
3. Ekstrakty roślinne: Wyciągi z rumianku, aloesu czy zielonej herbaty działają przeciwzapalnie i kojąco.

5. AZS jesienią – chłód i zmiana wilgotności

Jesień to pora roku, w której skóra atopowa wymaga szczególnej troski. Spadająca temperatura na zewnątrz, połączona z częstszym przebywaniem w ogrzewanych pomieszczeniach, prowadzi do gwałtownego przesuszenia skóry. Dla osób z atopowym zapaleniem skóry (AZS) ten okres może być wyzwaniem, ponieważ sucha i atopowa skóra jest szczególnie podatna na uszkodzenia, świąd i stany zapalne.

Czynniki nasilające objawy AZS jesienią

1. Zmniejszenie wilgotności powietrza:
   Jesienią wilgotność powietrza zarówno na zewnątrz, jak i w pomieszczeniach spada. Suche powietrze zwiększa przeznaskórkową utratę wody, co prowadzi do nasilenia objawów suchości i łuszczenia skóry.
2. Wahania temperatury:
   Przemieszczanie się pomiędzy chłodnym powietrzem na zewnątrz a ciepłym, suchym w pomieszczeniach powoduje stres dla skóry, który może pogłębiać podrażnienia i uczucie napięcia skóry.
3. Odzież jesienna:
   Jesienią częściej nosimy grubsze ubrania, które mogą powodować tarcie i podrażnienia. Syntetyczne materiały, takie jak poliester, mogą dodatkowo potęgować świąd i dyskomfort.
4. Gorące kąpiele:
   W chłodniejsze dni wiele osób sięga po dłuższe, gorące kąpiele, które niestety usuwają naturalne lipidy z powierzchni skóry. To pogłębia jej suchość i osłabia barierę ochronną.

Jak pielęgnować skórę atopową jesienią?

1. Regeneracja i nawilżanie:
   Jesienią warto stosować bardziej odżywcze kremy i balsamy, które regenerują barierę ochronną skóry. Produkty zawierające ceramidy, masło shea, pantenol czy niacynamid pomagają nawilżać skórę, zmniejszać stan zapalny i łagodzić podrażnienia.
2. Nawilżanie powietrza w pomieszczeniach:
   Suche, ogrzewane powietrze w pomieszczeniach jest jednym z głównych czynników przesuszających skórę. Używanie nawilżaczy powietrza w domu lub biurze pomaga utrzymać optymalną wilgotność, co wspiera kondycję skóry atopowej.
3. Delikatne oczyszczanie:
   Skóra atopowa wymaga delikatnego oczyszczania, zwłaszcza jesienią. Warto używać olejków myjących lub kremowych żeli do kąpieli, które nie zawierają mydła i drażniących substancji chemicznych. Takie produkty pomagają oczyszczać skórę bez uszkadzania jej warstwy ochronnej.
4. Odpowiednia odzież:
   Wybór ubrań wykonanych z naturalnych materiałów, takich jak bawełna lub len, minimalizuje ryzyko podrażnień. Ważne jest, aby unikać ubrań z wełny lub szorstkich materiałów, które mogą powodować świąd.
5. Ochrona przed wiatrem i chłodem:
   Na jesienne spacery warto zabezpieczać skórę przed zimnem, stosując kremy ochronne na twarz i dłonie. Emolienty tworzą barierę, która chroni przed działaniem wiatru i chłodnego powietrza.

Dieta wspierająca regenerację skóry jesienią

Oprócz pielęgnacji, dieta odgrywa ważną rolę w utrzymaniu zdrowia skóry atopowej. Jesienią warto włączyć do jadłospisu produkty bogate w witaminy i kwasy tłuszczowe:

• Kwasy omega-3: Obecne w rybach, orzechach i nasionach chia, działają przeciwzapalnie i wspierają regenerację skóry.
• Witamina D: Jesienią, gdy spada ekspozycja na słońce, suplementacja witaminą D wspiera odporność i zdrowie skóry.
• Antyoksydanty: Owoce jagodowe, szpinak, brokuły i orzechy dostarczają antyoksydantów, które chronią skórę przed stresem oksydacyjnym i wspomagają jej regenerację.

Rola profilaktyki w okresie jesiennym

Jesień to idealny czas na przygotowanie skóry na trudniejsze warunki zimowe. Wprowadzenie odpowiednich nawyków pielęgnacyjnych i zastosowanie intensywnie regenerujących produktów może zmniejszyć nasilenie objawów w chłodniejszych miesiącach. Regularne stosowanie emolientów i unikanie gorących kąpieli to podstawowe działania, które pomogą utrzymać skórę w dobrej kondycji.

6. Warto wiedzieć!

Skóra atopowa wymaga indywidualnego podejścia w każdej porze roku, ponieważ różne warunki środowiskowe mogą znacząco wpływać na jej kondycję. Kluczem do zmniejszenia objawów AZS jest dostosowanie pielęgnacji do aktualnych warunków klimatycznych i unikanie czynników zaostrzających. Regularne stosowanie emolientów, ochrona przed czynnikami zewnętrznymi oraz odpowiednie nawilżanie skóry i powietrza pozwalają utrzymać skórę w lepszej kondycji przez cały rok.

Czytaj więcej na blogu

Atopowe zapalenie skóry u dzieci – jak rozpoznać i jak leczyć

Czym jest atopowe zapalenie skóry? Objawy, przyczyny i sposoby leczenia AZS

Jak stres wpływa na zdrowie jelit i może przyczyniać się do wypadania włosów?

Bakterie w jelitach – jak wpływają na nasz nastrój i zdrowie psychiczne?

Objawy skórne jako wskaźnik chorób jelit

Kolagen rybi jako wsparcie dla zdrowia włosów, skóry i paznokci

Jaki lekarz zajmuje się leczeniem chorób jelit?

Bibliografia:

1. Cork, M.J., Danby, S.G., Vasilopoulos, Y., et al. (2009). Epidermal barrier dysfunction in atopic dermatitis. The Journal of Allergy and Clinical Immunology, 124(3), R23-R28.
2. Park, K., Lee, S.H. (2020). Seasonal and circadian variations in skin barrier function and their clinical implications. The Journal of Clinical Medicine, 9(7), 2231.
3. Hon, K.L., Leung, T.F., Cheng, W.T., et al. (2004). Clinical effectiveness and safety of narrowband UVB phototherapy in children with atopic dermatitis. Journal of Dermatology Treatment, 15(6), 384-389.
4. Kim, B.E., Leung, D.Y. (2018). Significance of skin barrier dysfunction in atopic dermatitis. Allergy, Asthma & Immunology Research, 10(3), 207-215.
5. Langan, S.M., Irvine, A.D., Weidinger, S. (2020). Atopic dermatitis. The Lancet, 396(10247), 345-360.
6. Proksch, E., Brandner, J.M., Jensen, J.M. (2008). The skin: an indispensable barrier. Experimental Dermatology, 17(12), 1063-1072.
7. Elias, P.M., Wakefield, J.S. (2014). Mechanisms of abnormal lamellar body secretion and the dysfunctional skin barrier in patients with atopic dermatitis. The Journal of Allergy and Clinical Immunology, 134(4), 781-791.
8. Czarnobilska E., Obtutowicz K., Dyga W. et al.: A halfof schoolchildren with 'ISAAC eczema’ are ill with allergic contact dermatitis. J. Eur. Acad. Dermatol. Venereol. 2011,25,1104.