Autorka artykułu: mgr farm. Małgorzata Pytlik
Spis treści
- Czym jest atopowe zapalenie skóry u dzieci?
- Przyczyny atopowego zapalenia skóry u dzieci – co sprzyja rozwojowi AZS?
- Jak rozpoznać AZS u dziecka?
- Jak leczyć atopowe zapalenie skóry u dziecka?
- Jak zapobiegać zaostrzeniom AZS u dzieci?
- Pielęgnacja skóry u dzieci z AZS – praktyczne wskazówki
- Nowoczesne metody leczenia AZS u dzieci
- Warto wiedzieć
1. Czym jest atopowe zapalenie skóry u dzieci?
Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dzieci to przewlekła choroba zapalna skóry, która objawia się przede wszystkim nadmierną suchością, świądem i zmianami zapalnymi. Schorzenie to często rozwija się w okresie niemowlęcym i wczesnym dzieciństwie, ale jego objawy mogą utrzymywać się także w późniejszych latach.

2. Przyczyny atopowego zapalenia skóry u dzieci – co sprzyja rozwojowi AZS?
Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dzieci ma złożone podłoże, które wynika z interakcji czynników genetycznych, immunologicznych i środowiskowych. Zrozumienie tych mechanizmów pozwoli nie tylko skuteczniej diagnozować chorobę, ale także lepiej ją kontrolować.
Podłoże genetyczne AZS
AZS u dzieci często występuje w rodzinach, gdzie diagnozowano inne choroby atopowe, takie jak astma, alergiczny nieżyt nosa czy nietolerancje pokarmowe. Genetyczna predyspozycja oznacza, że mutacje w genach odpowiedzialnych za prawidłową budowę i funkcję bariery skórnej, takich jak gen kodujący filagrynę (białko niezbędne do utrzymania nawilżenia skóry), mogą zwiększać ryzyko wystąpienia choroby. U dzieci z mutacją tego genu bariera ochronna skóry jest osłabiona, co sprzyja przenikaniu alergenów i drażniących substancji.
Jednak nie tylko geny wpływają na rozwój AZS. Rodzice, u których występują objawy atopii, mogą przekazać dziecku nie tylko predyspozycję genetyczną, ale także nawyki środowiskowe, które mogą zwiększać ryzyko choroby.
Wpływ czynników środowiskowych
Czynniki środowiskowe odgrywają istotną rolę w nasilaniu objawów AZS u dzieci. Współczesny styl życia, w tym zanieczyszczenie powietrza, kontakt z chemikaliami w produktach codziennego użytku, a także twarda woda używana do kąpieli, może znacząco pogarszać stan skóry dziecka. Dzieci wychowujące się w miastach, gdzie poziom zanieczyszczeń jest wyższy, są bardziej narażone na zaostrzenia AZS niż dzieci mieszkające na terenach wiejskich.
Dodatkowym czynnikiem są zmiany w diecie matki podczas ciąży i karmienia piersią. Badania sugerują, że spożywanie przez matkę pokarmów bogatych w kwasy omega-3 oraz probiotyki może zmniejszyć ryzyko wystąpienia AZS u dziecka. Z drugiej strony, dieta uboga w składniki odżywcze i narażenie na stres matki w czasie ciąży mogą zwiększać ryzyko rozwoju choroby u potomstwa.
Rola mikrobioty jelitowej
Coraz więcej badań potwierdza związek między równowagą mikrobioty jelitowej a chorobami atopowymi, w tym AZS. Jelita odgrywają istotną rolę w regulacji układu odpornościowego, a ich nieprawidłowa mikroflora może prowadzić do nadreaktywności immunologicznej, co z kolei nasila objawy AZS. Dysbioza jelitowa, czyli brak równowagi w składzie mikroflory, jest częsta u dzieci z atopią i może być zaostrzona przez antybiotykoterapię, niewłaściwą dietę lub stres.
Suplementacja probiotykami, które wspierają odbudowę mikrobioty jelitowej, jest coraz częściej zalecana jako element wsparcia w leczeniu AZS. Produkty takie jak Atopic Biome pomagają nie tylko w regulacji mikroflory jelitowej, ale także wspierają barierę skórną, redukując nasilenie objawów choroby.
3. Jak rozpoznać AZS u dziecka?
Atopowe zapalenie skóry u dziecka można rozpoznać na podstawie charakterystycznych objawów, które różnią się w zależności od wieku. U niemowląt zmiany najczęściej występują na policzkach, czole oraz w zgięciach łokci i kolan. Skóra jest zaczerwieniona, łuszcząca się i często wilgotna w miejscach zaostrzeń. U starszych dzieci zmiany obejmują głównie zgięcia stawowe, szyję, dłonie i okolice nadgarstków. Częstym objawem AZS jest uporczywy świąd, który nasila się w nocy, wpływając na jakość snu dziecka.
Rodzice powinni zwrócić uwagę na nawracające zaczerwienienia skóry, suchą i szorstką skórę oraz widoczne oznaki drapania. W przypadku wątpliwości, czy zmiany skórne to AZS, warto skonsultować się z pediatrą lub dermatologiem, aby postawić właściwą diagnozę.

4. Jak leczyć atopowe zapalenie skóry u dziecka?
Leczenie AZS u dzieci polega na łagodzeniu objawów, zapobieganiu zaostrzeniom i poprawie komfortu życia. Kluczowe elementy terapii obejmują:
- Codzienne nawilżanie skóry: Emolienty powinny być stosowane regularnie, aby przywrócić skórze odpowiednie nawilżenie i zapobiec jej przesuszeniu. Nawilżanie powinno odbywać się po każdej kąpieli i w razie potrzeby w ciągu dnia.
- Unikanie alergenów i substancji drażniących: Warto zwrócić uwagę na alergeny, takie jak kurz, pyłki, sierść zwierząt, a także na drażniące kosmetyki czy detergenty. Ubrania dziecka powinny być wykonane z naturalnych tkanin, takich jak bawełna, aby zminimalizować podrażnienia.
- Stosowanie leków miejscowych: W okresach zaostrzeń lekarz może zalecić stosowanie maści przeciwzapalnych, takich jak kortykosteroidy lub inhibitory kalcyneuryny. Ich zadaniem jest zmniejszenie stanu zapalnego i świądu.
- Wsparcie suplementacyjne: Produkty takie jak Atopic Biome mogą wspierać organizm dziecka w regeneracji skóry od wewnątrz, wzmacniając barierę ochronną i poprawiając równowagę mikrobioty jelitowej. Synbiotyk na AZS przeznaczony dla dzieci już od 7 roku życia.
5. Jak zapobiegać zaostrzeniom AZS u dzieci?
Zapobieganie zaostrzeniom to ważny element leczenia atopowego zapalenia skóry u dziecka. Istotne jest unikanie czynników, które mogą wywołać podrażnienia. Regularne stosowanie emolientów i ochrona skóry przed zimnem oraz suchym powietrzem może pomóc w utrzymaniu skóry w dobrej kondycji. Ponadto odpowiednia dieta bogata w kwasy omega-3 i witaminy wspiera zdrowie skóry i zmniejsza ryzyko zaostrzeń.
Dieta a AZS u dzieci
Odpowiednia dieta odgrywa kluczową rolę w łagodzeniu objawów atopowego zapalenia skóry (AZS) u dzieci. Chociaż żywność nie jest bezpośrednią przyczyną choroby, może istotnie wpływać na jej przebieg, szczególnie jeśli istnieje alergia pokarmowa. Dieta dziecka z AZS powinna być dobrze zbilansowana, wspierająca zdrowie skóry i ogólną kondycję organizmu.
Dieta eliminacyjna
W przypadku podejrzenia, że określone pokarmy mogą wywoływać zaostrzenie objawów AZS, lekarz może zalecić wprowadzenie diety eliminacyjnej. Polega ona na czasowym wykluczeniu potencjalnie uczulających składników, takich jak mleko krowie, jaja, orzechy czy pszenica, a następnie stopniowym ich wprowadzaniu pod nadzorem specjalisty. Ważne jest, aby dieta eliminacyjna była prowadzona z rozwagą, aby uniknąć niedoborów składników odżywczych, które mogą wpłynąć na rozwój dziecka.
Rodzice powinni unikać samodzielnego wykluczania produktów bez konsultacji z lekarzem, ponieważ może to prowadzić do błędnych diagnoz i niepotrzebnego ograniczenia diety. Warto również monitorować reakcje dziecka na nowe pokarmy i prowadzić dziennik żywieniowy, który pomoże zidentyfikować potencjalne alergeny.
Produkty wspierające zdrowie skóry
Niektóre składniki odżywcze mają szczególne znaczenie dla zdrowia skóry dziecka z AZS. Witaminy A, C, D, E oraz cynk i kwasy omega-3 wspierają procesy regeneracyjne, wzmacniają barierę ochronną skóry i łagodzą stany zapalne. Produkty, które warto włączyć do diety dziecka, to między innymi:
- Ryby morskie (np. łosoś, makrela) – bogate w kwasy omega-3.
- Warzywa o intensywnych kolorach (np. marchew, papryka, szpinak) – źródła witamin A i C.
- Owoce jagodowe (np. borówki, maliny) – naturalne antyoksydanty wspierające odporność.
- Produkty pełnoziarniste – dostarczające błonnika wspierającego zdrową mikrobiotę jelitową.
- Orzechy i nasiona (jeśli dziecko nie jest na nie uczulone) – bogate w witaminę E i zdrowe tłuszcze.
Pokarmy, które mogą zaostrzać objawy AZS u dzieci
Niektóre pokarmy mogą zaostrzać objawy AZS u dzieci, szczególnie jeśli istnieje indywidualna nadwrażliwość. Najczęściej wskazuje się na:
- Mleko krowie i jego przetwory – często powiązane z alergiami pokarmowymi u dzieci.
- Orzechy i owoce cytrusowe – mogące powodować reakcje alergiczne lub podrażniać wrażliwą skórę.
- Produkty wysokoprzetworzone – zawierające konserwanty, sztuczne barwniki i dodatki chemiczne, które mogą działać drażniąco.
Jeśli dziecko musi unikać tych produktów, warto wprowadzić zamienniki, takie jak mleko roślinne wzbogacone w wapń, oleje roślinne (np. lniany, rzepakowy) jako źródło zdrowych tłuszczów czy owoce niskiego ryzyka alergii, jak jabłka czy gruszki.

Atopowe zapalenie skóry u dzieci szkolnych
Atopic Biome Symbiotyk na AZS
6. Pielęgnacja skóry u dzieci z AZS – praktyczne wskazówki
Pielęgnacja skóry u dzieci z atopowym zapaleniem skóry (AZS) jest to ważny elementem leczenia, który pomaga złagodzić objawy, poprawić komfort życia dziecka i zapobiegać zaostrzeniom. Codzienna rutyna pielęgnacyjna, odpowiednio dopasowana do potrzeb wrażliwej skóry, może znacząco poprawić jej kondycję i ograniczyć ryzyko podrażnień. Oto szczegółowe wskazówki:
Jak prawidłowo kąpać dziecko z AZS?
Kąpiel to istotny element pielęgnacji skóry atopowej, ale musi być przeprowadzona w odpowiedni sposób, aby nie nasilać suchości i podrażnień. Oto kilka zasad:
- Temperatura wody: Powinna być letnia, około 32–36°C. Gorąca woda wysusza skórę i może zaostrzać objawy AZS.
- Długość kąpieli: Powinna trwać maksymalnie 5–10 minut, aby zapobiec nadmiernemu odtłuszczeniu skóry.
- Rodzaje środków myjących: Warto używać delikatnych produktów myjących, które nie zawierają mydła, substancji zapachowych ani barwników. Dobre efekty przynoszą emolientowe płyny do kąpieli, które pomagają nawilżyć skórę już podczas mycia.
- Po kąpieli: Delikatnie osusz skórę dziecka miękkim ręcznikiem, unikając pocierania. Zamiast tego lekko przykładaj ręcznik do skóry.
Składniki w kosmetykach – czego unikać?
Wybór odpowiednich kosmetyków jest kluczowy dla dzieci z AZS. Produkty przeznaczone do skóry atopowej powinny być bezzapachowe, hipoalergiczne i pozbawione potencjalnie drażniących składników, takich jak:
- Substancje zapachowe: Mogą podrażniać skórę i wywoływać reakcje alergiczne.
- Parabeny i konserwanty: Niektóre z nich mogą działać drażniąco lub powodować uczulenia.
- Alkohol: Wysusza skórę i zwiększa jej wrażliwość.
- SLS i SLES (laurylosiarczan sodu): Substancje pieniące, które mogą powodować przesuszenie i podrażnienia.
Zawsze warto czytać etykiety i wybierać kosmetyki dedykowane skórze atopowej, najlepiej z atestem dermatologicznym.
Jak prawidłowo aplikować emolienty?
Emolienty to podstawowy element pielęgnacji skóry z AZS. Ich zadaniem jest przywrócenie skórze wilgoci, odbudowa bariery ochronnej i zmniejszenie uczucia suchości oraz świądu. Oto kilka wskazówek dotyczących ich stosowania:
- Częstotliwość: Emolienty powinny być stosowane co najmniej 2–3 razy dziennie, a także po każdej kąpieli.
- Na lekko wilgotną skórę: Aby zwiększyć skuteczność emolientów, najlepiej nakładać je na skórę tuż po kąpieli, gdy jest jeszcze lekko wilgotna. To pomaga zatrzymać wilgoć w naskórku.
- Gruba warstwa: Emolienty należy nakładać obficie, delikatnie rozprowadzając je po całym ciele.
- Unikanie pocierania: Aplikując krem, należy go wmasowywać okrężnymi ruchami, unikając tarcia, które mogłoby dodatkowo podrażnić skórę.
Dbanie o skórę dziecka z AZS wymaga regularności i stosowania odpowiednich produktów. Odpowiednia kąpiel, wybór delikatnych kosmetyków i codzienne stosowanie emolientów mogą znacząco zmniejszyć objawy choroby, poprawiając komfort dziecka i jego rodziny. Taka rutyna nie tylko pomaga w leczeniu, ale również zapobiega zaostrzeniom i utrzymuje skórę w lepszej kondycji na co dzień.
7. Nowoczesne metody leczenia AZS u dzieci
Leczenie atopowego zapalenia skóry u dzieci stale ewoluuje, dzięki czemu dostępne są coraz bardziej zaawansowane terapie, które mogą skuteczniej łagodzić objawy i poprawiać komfort życia młodych pacjentów. Obok tradycyjnych metod leczenia, takich jak nawilżanie skóry czy stosowanie leków miejscowych, rozwój nauki pozwolił na wprowadzenie nowych rozwiązań terapeutycznych.
Terapie biologiczne
Terapie biologiczne to innowacyjne podejście, które skupia się na precyzyjnym modulowaniu układu odpornościowego. Jednym z przykładów jest dupilumab, lek biologiczny stosowany w leczeniu ciężkich przypadków AZS u dzieci powyżej 6. roku życia. Dupilumab działa poprzez blokowanie specyficznych szlaków zapalnych odpowiedzialnych za nasilenie objawów AZS, takich jak świąd czy zaczerwienienia. Terapia ta jest skuteczna i stosunkowo bezpieczna, choć wymaga regularnych konsultacji z lekarzem i precyzyjnego monitorowania efektów.
Innowacyjne leki i badania nad przyszłymi rozwiązaniami
Badania naukowe nad AZS koncentrują się na opracowywaniu leków, które celują w konkretne mechanizmy wywołujące chorobę. Wśród przyszłościowych rozwiązań znajdują się nowe inhibitory szlaków immunologicznych oraz terapie genowe, które mają na celu nie tylko leczenie objawów, ale również przyczyn AZS. Badania nad modulacją mikrobioty skóry, takie jak stosowanie kremów zawierających „dobre” bakterie, również budzą nadzieje w leczeniu choroby w bardziej naturalny sposób.
Alternatywne terapie
W przypadku dzieci z AZS, które nie reagują na tradycyjne metody leczenia, alternatywne terapie mogą stanowić dodatkowe wsparcie. Jedną z nich jest fototerapia, która wykorzystuje światło ultrafioletowe (UV) do zmniejszania stanu zapalnego i świądu. Terapia ta jest stosowana głównie u starszych dzieci i pod ścisłym nadzorem lekarza.
Kolejną obiecującą metodą jest terapia probiotyczna, która wspiera równowagę mikrobioty jelitowej, co ma wpływ na reakcje immunologiczne organizmu. Suplementy zawierające określone szczepy probiotyczne, takie jak te znajdujące się w Atopic Biome, mogą wspomagać leczenie AZS, łagodząc objawy i poprawiając kondycję skóry.

8. Warto wiedzieć
Nowoczesne metody leczenia AZS u dzieci dają coraz większe możliwości w łagodzeniu objawów tej przewlekłej choroby. Choć nie zawsze da się całkowicie wyleczyć AZS, kombinacja innowacyjnych terapii, tradycyjnych metod i odpowiedniej pielęgnacji może znacząco poprawić komfort życia dziecka i jego rodziny. Regularne konsultacje z dermatologiem pozwolą dobrać najlepsze rozwiązania dla każdego małego pacjenta.
Czytaj więcej na blogu
Jak stres wpływa na zdrowie jelit i może przyczyniać się do wypadania włosów?
Bakterie w jelitach – jak wpływają na nasz nastrój i zdrowie psychiczne?
Objawy skórne jako wskaźnik chorób jelit
Kolagen rybi jako wsparcie dla zdrowia włosów, skóry i paznokci
Bibliografia:
- Bieber, T. (2008). Atopic Dermatitis. The New England Journal of Medicine, 358(14), 1483-1494.
- Leung, D.Y.M., & Guttman-Yassky, E. (2014). Deciphering the complexities of atopic dermatitis: From phenotype to endotype and personalized medicine. Nature Reviews Immunology, 14(12), 745-757.
- West, C.E., et al. (2015). Gut microbiota and atopic eczema: What is the evidence? Clinical & Experimental Allergy, 45(3), 485-499.
- Drucker, A.M., et al. (2018). Evidence-based Care for Atopic Dermatitis: From Guidelines to Clinical Practice. American Journal of Clinical Dermatology, 19(2), 181-191.
- Eichenfield, L.F., et al. (2014). Guidelines of care for the management of atopic dermatitis: Section 2. Management and treatment of atopic dermatitis with topical therapies. Journal of the American Academy of Dermatology, 71(1), 116-132.
- Williams H.C.: Atopic dermatitis. N. Engl. J. Med. 2005, 352(22): 2314–2324
- Bisgaard, H., et al. (2016). Fish Oil–Derived Fatty Acids in Pregnancy and Wheeze and Asthma in Offspring. New England Journal of Medicine, 375(26), 2530-2539.
- Huang, R., et al. (2017). Probiotics for the treatment of atopic dermatitis in children: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Frontiers in Cellular and Infection Microbiology, 7, 392.